کد مطلب:18905 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه ممكن است كه سكوت و خاموشي، ذكر خدا باشد؟

ذكر زباني همان​طور كه در برابر ذكر قلبي قرار مي​گيرد در قبال ذكر فعلي و عملي نيز واقع مي​شود، يعني گاهي يك فعل از آن جهت كه يادآور خداست ذكر ناميده مي​شود گرچه آن فعل توسط دست يا پا يا ساير اعضا انجام شده است؛ زيرا ذكر به معناي ياد خدا اختصاصي به قلب ندارد بلكه هر كاري كه نمودار ياد پروردگار باشد، ذكر او است. گاهي سكوت و خاموشي ذكر خداست و اين معنا نه از آن جهت است كه چون صَمْت و خموشي با فكر، تدبّر، تأمّل همراه است و اين عناوين يادآور خداوند است به اين مناسبت عنوان ذكر بر سكوت اطلاق مي​شود، زيرا در اين حال، اطلاق ذكر بر سكوت از قبيل وصف به حال متعلّق موصوف است، نه خود موصوف؛ بلكه از آن جهت است كه خود صَمْت، خموشي و سكوت لازم يا راجح است، جايي كه سخن گفتن منشأ فتنه، يا سبب شنيدن سخن نامحرمانه بيگانگان باشد، خودِ سكوتْ ذكر خداست، چنانكه اگر صَمْت و خموشي سبب پديد آمدن حالتِ تفكر، تدبّر، اتّعاظ و مانند آن باشد از آن لحاظ كه وسيله كمال است و پايه تعالي محسوب مي​شود، به عنوان مقدمه نه اصل، مصداق صحيح ذكر خواهد بود.

---

آية الله جوادي آملي


حكمت عبادات